‘Applegate’ aan de Vetkampstraat: Scheidsrechter geveld door vrouw

Op 16 december 1963 staat op de sportpagina’s van vele, ook landelijke, kranten een opmerkelijk bericht. Een jonge vrouw heeft een dag eerder tijdens de wedstrijd Go-Ahead-Ajax een appel naar scheidsrechter Van der Veer gegooid, die zich zelfs even moest laten behandelen. Veel kranten tonen ook één of meerdere foto’s, zowel van de pijnlijk getroffen arbiter als – zonder enige poging om haar onherkenbaar te maken – van de dader.

Wie was deze vrouw, en wat is er nu eigenlijk precies gebeurd? Na een oproep in de onvolprezen podcast Vetkamppraat meldt zich een getuige uit de eerste hand: Herman Peters, nu 70 jaar en woonachtig in de Vijfhoek. En niet zomaar iemand, maar nota bene de broer van de vrouw om wie het allemaal draait … Met hem en op basis van archiefonderzoek reconstrueren we het verhaal achter ‘Applegate’ aan de Vetkampstraat.

Een grote wedstrijd

In de zomer van 1963 is Go-Ahead gepromoveerd naar de Eredivisie, en dat betekent dat de club na acht jaar voor het eerst weer op het hoogste niveau speelt. En dus ook dat de vaderlandse topclubs weer in Deventer te zien zijn.

Zo ook op 15 december 1963, een ijskoude dag waarop de temperatuur zelfs overdag onder het vriespunt blijft. Dan komt Ajax, met mannen als Piet Keizer, Bennie Muller, Cees Groot en Sjaak Swart in de gelederen, op bezoek aan de Vetkampstraat. Onder de 16.000 toeschouwers bevinden zich drie kinderen uit het gezin Peters: de zussen Jennie en Roelie en hun jongere broertje Herman, dan elf jaar oud. Het wordt voor alle aanwezigen, maar zeker ook voor de drie Peters-telgen, in twee opzichten een memorabele middag.

Twee momenten

Ten eerste vanwege de uitslag. Go-Ahead, dat nota bene voor het eerst sinds de kampioenscompetitie van 1937 weer een officieel duel tegen de Amsterdammers speelt, wint de tweestrijd met 1-0 door een doelpunt van Chris de Vries na tien minuten. Maar meer nog trekt een opvallend moment na ongeveer een kwartier in de tweede helft de aandacht. Het moment waarop scheidsrechter Henk van der Veer de wedstrijd noodgedwongen moet stilleggen. En dat voor Jennie Peters vervelende consequenties heeft.

Zij gooit namelijk, zoals haar broer Herman vertelt, het klokhuis van een zojuist opgegeten appel weg en treft Van der Veer precies in zijn hals. De man in het zwart gaat tegen de vlakte en moet even worden behandeld. Er ontstaat consternatie, en enkele politiemannen komen het veld op.

Het voorval speelt zich, bij een hoekschop van Ajax, af op de dan nog onoverdekte tribune aan de Vetkampstraat, vlak naast de goal, ongeveer op de grens tussen de huidige vakken 19 en 20 van de Leo Halle-Tribune. Jennie wordt direct, voor de hele tribune langs, afgevoerd en aan de politie overgeleverd. De verwondingen van Van der Veer zijn niet ernstig. Enkele minuten later kan hij, na enige medische assistentie, de wedstrijd hervatten. Een bescheiden ovatie is daarbij zijn deel, hoewel hij eerder nog van tijd tot tijd met boegeroep vanaf de tribunes werd bejegend.

Scheidsrechter Van der Veer moet zich even laten behandelen. Rechts van hem kijkt Go-Ahead-speler Gerrit Borghuis geschrokken toe – Foto: Nationaal Archief, Jac. de Nijs, Anefo.

Bewegende beelden

Er zijn bewegende beelden van de wedstrijd bewaard gebleven, van niet al te beste kwaliteit, maar toch … Het doelpunt ontbreekt in de ‘samenvatting’, en datzelfde geldt voor het eigenlijke incident met de appel. Wel is vanaf 1.52 – van grote afstand gefilmd – gedurende een achttal seconden te zien dat enkele agenten het veld betreden en dat Jennie van de tribune wordt verwijderd. Daarna is er, nog korter, iets zichtbaar van de consternatie rond Van der Veer.

Aan het begin van het filmpje is ook Go-Ahead-mascotte Jan Roetert (alias ‘Pipo’) even in beeld, die de toeschouwers opzweept en in de juiste stemming probeert te brengen. Ook de opkomst van de spelers van de beide elftallen is opmerkelijk.
Bewerking: Peter Vos-VOSbeeld fotografie + video.

Groot in de media

De volgende dag wordt het incident in vele kranten besproken, bij sommige zelfs op de voorpagina. Met soms een creatief gevonden kop (het Algemeen Handelsblad: ‘Arbiter Van de Veer [sic] in het oosten buiten westen’) of een woordspeling (Het Vrije Volk: ‘De appel en Eva…’; de Volkskrant: ‘Zeg het met fruit’) pakken ze flink uit. Sommige bladen spreken van een appel, andere daarentegen van een brok ijs of een ijsblok. Algemeen veronderstellen de media dat de vrouw in kwestie haar emoties niet meer onder controle had of handelde uit woede en frustratie. En misschien was dat – zo is de teneur – zelfs nog wel enigszins begrijpelijk, want de meeste verslaggevers vonden het optreden van de Schiedamse leidsman ook niet bepaald foutloos. Zo zou hij volgens velen verzuimd hebben Ajax-linksbinnen Piet Keizer even voor de rust van het veld te sturen, toen die back Willi Kraus natrapte.

Jennie wordt, kortom, afgeschilderd als een soort hooligan avant la lettre. Haar foto staat – zonder balkje; dat kan dan kennelijk nog gewoon – volledig herkenbaar in vele, zelfs landelijke, kranten. Met haar leeftijd (21) en haar initialen in de vorm ‘J.B.’ erbij.

Hoe de initialen ‘J.B.’ in de krant zijn gekomen kan Herman, die er dus als elfjarig jochie op die koude decemberdag zelf bij was, niet helemaal verklaren. “Misschien is er sprake geweest van een communicatiefout of een misverstand, waarbij de ‘P’ onbedoeld een ‘B’ werd.” Om zijn verhaal te onderbouwen en te bewijzen dat het wel degelijk om zijn zus Jennie ging, komt Herman met een foto van haar uit het begin van de jaren zestig. Wij vinden het bewijs overtuigend.

Jennie Peters als ‘hooligan’ in de krant en op een portretfoto uit de jaren zestig – Foto: collectie fam. Peters.

Geen opzet

Het gezin Peters, met liefst elf kinderen, woont begin jaren zestig in de Zaanstraat in de Rivierenwijk. Jennie, het derde kind in het gezin, werkt dan bij blikfabriek Thomassen & Drijver (T&D), dat kort daarna als Thomassen & Drijver-Verblifa verdergaat. Ook Herman Peters gaat er later werken.

Samen met twee van zijn zussen, onder wie Jennie, bezoekt Herman dus de wedstrijd. Het incident met de appel was volgens hem onschuldiger dan iedereen, de media voorop, het deed voorkomen. Volgens hem was de actie uitsluitend bedoeld om het restant van een zojuist geconsumeerde appel ‘gewoon’ weg te gooien. Er zou geen enkele opzet zijn geweest om iemand, en meer in het bijzonder de scheidsrechter van dienst van die middag, te raken.

Onverwacht happy end

Hoe het verhaal is afgelopen weet Herman bijna zestig jaar later niet precies meer (“Ze zal wel een stadionverbod hebben gekregen”), maar de afloop is waarschijnlijk veel positiever dan hij denkt. ‘Mejuffrouw J.B.’, zoals Jennie genoemd wordt, biedt Go-Ahead de dag na het gebeurde haar excuses aan, met de opmerking dat ze zelf van de doeltreffendheid van haar worp is geschrokken. Dat komt overeen met de verklaring van Herman, die immers ook zegt dat het geen gerichte actie was, maar dat het klokhuis de scheidsrechter per ongeluk en volledig onbedoeld trof. Ook schrijft Jennie een excuusbrief naar scheidsrechter Van der Veer. Go-Ahead aanvaardt Jennies spijtbetuiging, de reactie van Van der Veer is niet te achterhalen.

Maar daarmee eindigt het verhaal nog niet. Het krijgt een waar happy end, dat we met enig toeval op het spoor komen. De ontknoping speelt zich namelijk bijna vijftien maanden (!) na het incident af, op 7 maart 1965. Van der Veer, die dan na het appelincident al tweemaal eerder weer een duel in Deventer heeft geleid, is opnieuw in de Hanzestad, nu voor de wedstrijd Go-Ahead-ADO. Voor aanvang van het duel, dat in 0-1 zal eindigen, meldt zich plotseling een jongedame bij hem in de kleedkamer. Het is niemand minder dan Jennie Peters, die de leidsman nu persoonlijk haar excuus aanbiedt, vergezeld van … een heuse doos sigaren.

Algemeen Handelsblad 8 maart 1965. De krant vergist zich wel in de datum van Go-Ahead-Ajax; die wedstrijd dateerde al van een seizoen eerder.

Scheidsrechter Van der Veer kan vijftien maanden na ‘Applegate’ weer lachen, nadat de vrede tussen Jennie Peters en hem met de overhandiging van een doos sigaren is getekend – Foto: Nationaal Archief, Jac. de Nijs, Anefo.
Herman Peters: “Nee, dat wist ik niet. Het hele verhaal is bij ons in de familie iets geweest dat af en toe op verjaardagen nog wel eens ter sprake kwam. Mooi dat het allemaal op een goede manier is opgelost en in der minne is geschikt.”

Herman is de enige getuige uit het gezin die nog in leven is. Zijn zus Roelie, die er ook bij was, is inmiddels overleden. ‘Dader’ Jennie Peters, die haar hele leven in Deventer is blijven wonen, overleed nog vrij recent, in 2022, op 79-jarige leeftijd. Onze zoektocht is dus helaas net te laat gekomen om haar nog bij leven te ‘rehabiliteren’.