In 1947, twee jaar na de oorlog werd, in het kader van het 45 jarig bestaan van Go-Ahead, een gedenksteen geplaatst aan de achterzijde van de huidige hoofdtribune aan de Vetkampstraat ter nagedachtenis aan hen die ons ontvielen tijdens de oorlog.
Na de afscheiding van de amateurs werd de steen, begin jaren ’70, verplaatst naar het clubhuis van D.V.V. Go-Ahead aan de Rielerenk waar hij tot op de dag van vandaag nog steeds te zien valt op een onopvallende plek in de schaduw. Vele voetballers zullen er tientallen keren langsgelopen zijn zonder dat het opgevallen is of zonder er bij stil te staan welke verhalen er schuil gaan achter deze rij namen.
Twee namen heb ik er voor u uitgelicht. Beiden waren zeer prominente leden van Go-Ahead. Geboren en getogen Deventenaren en allebei hadden ze een grote rol bij de oprichting van de club en ze behoorden tot de eerste actief voetballende leden.
We hebben het dan over Han Hollander en Moos Polak. Na en ook tijdens hun actieve voetbalperiode bekleedden beiden diverse belangrijke bestuursfuncties. Je kunt gerust stellen dat Hollander en Polak de grondleggers zijn van het huidige Go Ahead (Eagles).
Naast het voetbal hadden de heren ook een indrukwekkende zakelijke carrière. Han Hollander kreeg grote landelijke bekendheid vanwege zijn live-sportverslagen bij de Radio en de boeken die hij schreef over allerlei sporten.
Moos Polak verwierf aanzien door zijn fietsenhandel en als fabrikant van zijn eigen fietsenmerk ‘Tesor’ Deze naam is gelijk aan de naam van zijn dochtertje, achterstevoren gespeld (Roset). Binnen Go-Ahead waren beiden in de jaren ’30 (de succesjaren van Go-Ahead) graag geziene gasten met een hoog aanzien en werden ook nog regelmatig bij speciale gelegenheden in het zonnetje gezet en geëerd. In die tijd verstond men de wetten van het geven en nemen nog tot in perfectie.
Han Hollander had vanwege zijn achtergrond veel gevoelens voor Go-Ahead wat hij ook niet onder stoelen of banken stak. In de landelijke populariteit van Deventenaar Leo Halle heeft Han Hollander dan ook zeker een rol gespeeld door hem extra op te hemelen tijdens de live radioverslagen van het Nederlands elftal waar Halle in de jaren ’30 keeper was. (klik hier voor een radioverslag uit die tijd)
Moos Polak deed ook geregeld iets terug voor de club. Zo schonk hij de voltallige selectie een luxe fiets na het behalen van het kampioenschap in 1933.
Alles verliep op rozen voor de families Hollander en Polak. Behalve een Go-Ahead geschiedenis en zakelijk instinct hadden beide families nog een overeenkomst. Deze kwam echter pas onder de aandacht tijdens de opkomst van het fascisme en de toenemende macht van Hitler. Beide families waren van Joodse afkomst.
Hollander was in 1936 nog aanwezig bij de door Hitler georganiseerde Olympische spelen in Berlijn en was in het bezit van een ondertekende verklaring van Hitler waarop stond dat hij welkom was. Direct na de bezetting van de Duitsers in 1940 ontsloeg de werkgever van Hollander (AVRO) hem op staande voet om acties van de Duitsers te voorkomen. Hollander had echter de overtuiging dat hij met behulp van zijn verklaring van Hitler niets te vrezen had.
Toch werden zowel de familie Hollander als Polak tijdens de oorlog door de Duitsers opgepakt en afgevoerd naar verschillende concentratiekampen, zonder rekening te houden met de staat van dienst van beide Go-Ahead prominenten, maar enkel op basis van hun Joodse achtergrond.
Zowel Han Hollander en zijn vrouw en dochter, als het echtpaar Polak en hun dochtertje Roset zijn in 1943 omgebracht in de vernietigingskampen Sobidor en Auschwitz.