Een unieke bal uit 1973 voor Niet te Kraken

Dinsdag kreeg voorzitter Herman Starink van de stichting Niet te Kraken een uniek item: de bal waarmee in 1973 de enige (mannen)interland van het Nederlands elftal in de Adelaarshorst is gespeeld. Schenker was Johan Weijenberg uit Coevorden.

In het boek over ‘honderd jaar Vetkampstraat’ is dat duel een van de ‘25 legendarische wedstrijden’ die Niet te Kraken beschrijft: op 29 augustus 1973, een kwalificatiewedstrijd voor het WK van 1974, het toernooi waar Oranje geschiedenis zal schrijven. Bij dat verhaal staat één foto die Herman intrigeerde. Een foto van bondscoach – en oud-Go-Ahead-trainer – František Fadrhonc, die op zijn schouder een jongetje van het veld draagt. Bij naspeuring bleek het te gaan om de twaalfjarige Johan Weijenberg uit Vaassen, die door de KNVB in het zonnetje werd gezet. De reden: Johan was even daarvoor ingeschreven als het 900.000e lid van de voetbalbond.

Benieuwd naar het verhaal achter de foto besloot Herman Johan Weijenberg op te sporen, en dat resulteerde in een ontmoeting in de Adelaarshorst. En in het complete en verrassende verhaal rond Johans bijzondere avontuur uit 1973.

Het Nederlandse voetbal staat dan aan de vooravond van grote successen. Feijenoord en Ajax hebben Europa Cups gewonnen, en spelers als Willem van Hanegem, Coen Moulijn, Sjaak Swart, Piet Keizer, Johan Neeskens en Johan Cruijff groeien uit tot internationale topspelers. De verwachting is dat het Nederlands elftal kan meeprofiteren van de aanwezige kwaliteit. Dat mag ook wel weer een keer, want het is nota bene in 1938 (!) geweest, dat Nederland voor het laatst aan een WK heeft deelgenomen.

Bondscoach is dus František Fadrhonc, die in 1970 na acht uitstekende seizoenen bij Go-Ahead naar Zeist is verhuisd. Dat zal mede een reden zijn om de Hanzestad een officiële interland te gunnen. Bijzonder, want op een duel tegen Luxemburg in Eindhoven in 1971 na, is het de eerste wedstrijd in liefst zestig jaar die Nederland buiten de Randstad, ‘in de provincie’, speelt.

Merkwaardig genoeg betreft het formeel een uitwedstrijd van Oranje, maar die wordt om praktische en commerciële redenen in Nederland gespeeld. De Adelaarshorst is met 22.000 toeschouwers uitverkocht. Het publiek, dat in Deventer nog echt warm loopt voor een noviteit als een interland, zorgt voor een geweldige sfeer en staat massaal achter de ploeg. Nederland verslaat voetbaldwerg IJsland met liefst 1-8. Feyenoorder – en oud-Go-Ahead-speler – Dick Schneider scoort het zesde Nederlandse doelpunt uit een strafschop. Maar in de kantlijn van de wedstrijd speelt zich nog een bijzonder verhaal af, waarbij de twaalfjarige Johan Weijenberg de avond van zijn leven beleeft.

Johan Cruijff scoort één van zijn twee doelpunten van de avond.

Johan, leerling van de eerste klas van de mavo, heeft zich net aangemeld bij SV Vaassen, een van de voetbalclubs uit zijn woonplaats. Op een dag rijdt er bij huize Weijenberg in Vaassen een grote Amerikaanse auto voor met daarin een aantal mensen van de KNVB. Zij komen met de mededeling dat Johan het 900.000e lid van de voetbalbond is en dat die bond daarom een heel feestprogramma voor hem en zijn familie in petto heeft. Twee weken lang staat Johan in het middelpunt van de belangstelling. Zo zijn er tv- en fotosessies in Zwolle en reist hij met een KNVB-delegatie naar Den Haag, waar onder meer een ontmoeting met minister Harry van Doorn van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (inclusief sport) gepland is. De KNVB heeft hierbij wel een dubbele agenda. De bond grijpt het jubileum van Johan namelijk maar al te graag aan om de overheid te wijzen op het nijpende tekort aan voetbalvelden voor de amateurclubs in Nederland. Het ledental is sinds 1967 van 600.000 naar 900.000 leden gestegen, en de verwachting is dat die groei blijft doorzetten. Het miljoenste lid wordt in 1975 verwacht, en er zijn nu al liefst 2700 velden te weinig.

Het kersverse jeugdige bondslid Johan Weijenberg is voor de KNVB het perfecte uithangbord om die kwestie onder de aandacht te brengen. Hij wordt dan ook flink in de watten gelegd en krijgt tijdens een bijeenkomst in perscentrum Nieuwspoort een voetbaluitrusting van Adidas (de sponsor van de KNVB) en een horloge met inscriptie aangeboden. Ook stelt de bond nog vijf voetballen beschikbaar voor de club van Johan, wiens voornaam, aldus bondsvoorzitter Wim Meuleman, “voor de toekomst het beste doet verwachten”. En er is nog een zesde bal voor Johans klas.

Verder bezoekt Johan nog het sportcentrum van de KNVB in Zeist, maar het hoogtepunt wordt de interland van Oranje tegen IJsland in de Adelaarshorst. Hij mag voor de wedstrijd samen met de spelers het veld op en staat tijdens het spelen van de volksliederen naast niemand minder dan Johan Cruijff, die nog maar net een week eerder van Ajax is overgestapt naar Barcelona. Na afloop krijgt hij de wedstrijdbal mee naar huis, voorzien van de handtekeningen van alle spelers.

Johan Weijenberg helemaal rechts naast de kersverse Barcelona-speler Johan Cruijff tijdens het spelen van de volksliederen.

In De Telegraaf zegt hij een dag na de wedstrijd: “Toen het Wilhelmus werd gespeeld, kreeg ik het helemaal koud. Ik kon van de zenuwen niet stil staan.” Voetbaldromen heeft hij ook: “Midden op het veld stond ik nog even met Johan Cruyff te praten. Eens hoop ik nog eens net zo goed te voetballen als deze ster.”

Bijna 47 jaar later woont Johan Weijenberg in Coevorden en is hij werkzaam als vakbondsbestuurder bij de FNV. Tot een grote voetbalcarrière is het niet gekomen, maar hij volgt het voetbal nog steeds, met speciale aandacht voor alle noordelijke en oostelijke profclubs. Zijn huidige provinciegenoten van FC Emmen, de club die als relatief nieuwe Eredivisionist zo verrassend presteert, hebben daarbij een streepje voor.

Johan Weijenberg in 2020 voor de spelerstunnel waaruit hij (nauwelijks zichtbaar) in 1973, samen met de elftallen van Nederland en IJsland, de sfeervolle Adelaarshorst betrad.

Hoewel hij ook sympathie heeft voor Go Ahead Eagles, is Johan Weijenberg na ‘zijn’ interland nooit meer in de Adelaarshorst geweest. Tot nu dus, en hij is zo onder de indruk van het vernieuwde stadion dat hij de unieke wedstrijdbal die hij bijna vijftig jaar geleden ontving aan de stichting Niet te Kraken schenkt. De handtekeningen zijn door de tand des tijds helaas verdwenen, maar de bal is terug op het veld waar hij bijna een halve eeuw geleden zijn omwentelingen maakte, in een van de 25 meest legendarische wedstrijden uit ‘honderd jaar Vetkampstraat’.